Hauxe ere igaroko da

Aste Santu honetan Cudilleron egon nintzen. Agian zuzenagoa izango litzateke «egon naiz» esatea, zorionez oraindik sentitzen jarraitzen dudan denbora-hurbiltasun, gertutasun emozionalagatik. Gaviero edo Aguilar hondartzara itzultzeko ere egiten dut; hain asturiarra den iragan burutu hori -fui, anduve, comí, sorprendiome- ahoskatzean, berriro ibili naiteke labar haietatik; berriz pixina eta zamburiñak dastatu ditzaket.

Ez, aditzek ez dakite isilpeko bat gordetzen, eta agerian uzten dituzte gure gudu intimoenak eta gudu horiek nola eragiten diguten, nola bilakatzen diren eta nola egiten ditugun, saihesten eta, askotan, galtzen ditugun; gure armairu barrenean duten lekua.

Modu inkontzientean jokatzen ditugu aditzak, harik eta egun batean nostalgiaz edo lasaitasunez – «gertatu zen» – elkarri entzuten diogun arte, denbora batez ilusionatu, atsekabetu, kolpatu edo laztandu gintuen zerbaiti buruz. Lan hartaz, harreman hartaz, galera hartaz. Zaila da – hain da pertsonala – orainak herdoiltzeko, lehenaldi bihurtzeko, zenbat denbora beharko duen kalkulatzea; noiz gure bizitzako pasadizo horrek utziko dion eragina, isla izateari gaur egungoan – «hautsi egin dugu, izan da, Aita Santua zendu da» –, eta orrialdea pasatu ahal izango dugun, artxibatu – «hautsi egin genuen, izan zen, habemus Papa...» – eskarmenduak gordetzen ditugun apalean. George Lakoff hizkuntzalariak, 'No pienses en un elefante', askoz hobeto azaltzen du nola sortzen diren, ezinbestean, lurpeko egitura mental horiek hitz egiten dugunean, eta nola erabiltzen diren hartzaile kolektibo batengana jotzeko.

Bada Milena Busquetsen ezin ordainduzko liburu bat, haurrentzako pasadizo batez hasten dena, eta nobela osoari zentzua emango diona; horixe izango da bere narrazio-ardatza: haurra zenean, aitaren heriotza gainditzen laguntzeko, Blancari -obrako protagonistari- amak ipuin bat kontatu zion, non enperadore boteretsu batek erresumako jakintsuak deitu eta imajina zitezkeen egoera guztietarako balioko zion esaldi bat eskatu zien. Hilabeteetako hausnarketaren ondoren, jakintsuak enperadorearen aurrera aurkeztu ziren proposamen bakar batekin: «Hau ere igaroko da.» Egun batean, historiako liburuek esango dute, bizi dugun garai honi buruz: Trumpen presidentetza nahasgarria izan zen, Ukrainak justifikaziorik gabeko inbasioa bizi izan zuen. Izan ere, dagoeneko irakur dezakegu «pandemiak medikuntza erritmo bizian aurrerarazi zuen».

DBH 3. mailako ikasleek, aditzak lantzen ari naizenekin, arratsalde batez edo agian goiz edo gau batez gogoratuko dituzte eskolako saio hauek: ikasi genuen, joan ginen, egon ginen, disfrutatu genuen… -Zu izan zinen nire Hizkuntza irakaslea -esango didate nirekin topo egitekotan, salaketa eta laudorioa nahastuko dituen tonu batez.

Garai latzak bizi ditugu, ilunak ez esatearren, baina igaroko dira, zalantzarik gabe, eta «azkenean denok bihurtuko gara istorio», Margaret Atwoodek zioen bezala. Zuek, ni... baina baita arbitrariotasun lizunez eta harropuzkeriez mundua zuzentzen ari direnak ere.

Aste Santu honetan Cudillerora joan nintzen. Agian egokiagoa izango litzateke «joan naiz» esatea hurbiltasun kronologikoagatik. Batez ere hara itzultzeko egiten dut. Hain berariazko aditz forma asturiar hori jokatuz -estuve, gustome, bebí- sagardoaren, oporraldiaren zaporea berreskuratzen dut.

En fin.

• Temas
• Euskera